Heinrich Heine Şiirleri

Ren’deki Lorelei kayalıkları

Ren Nehri, Almanya’nın en tanınan akarsuyudur. St. Goarshausen kenti yakınlarında ve Ren Nehri kenarında bulunan Lorelei kayalıkları turistik bir atraksiyondur. Bakire Lorelei’ın söylediği şarkıların güzelliğine vurulan gemicilerin, kayalıklara çarparak battıklarını anlatan bir şiiri, yazar Heinrich Heine 19. yüzyılda yazdı.

LORELEI

Bilmem ki ne mâna vermeli?

Beni böyle mahzun eden

Eski efsanelerden biri,

Çıkmaz oldu düşüncemden.

Hava serin, kararmak üzeredir;

Ren nehri akmakta sakin sakin;

Parıldayan dağın zirvesidir

Işığında akşam güneşinin.

Dilber peri kızı çıkmış oturmuş

Tepeye, üstünde bütün ziyneti, güzelliği;

Altın başına ışıklar düşmüş;

Tarıyor altın örgülerini.

Bir yandan altın tarakla taranırken

Bir yandan da şarkı söylüyor

Şarkının cana can katan, alıp götüren

Bir ahengi var ki dayanılmıyor.

Kayıkçı, içinde küçük bir kayığın;

Amansız bir acı sarmış içini;

Farkında değil yaklaşan kayalıkların

Tepeden ayıramıyor gözlerini.

Derler ki gömülür dalgalara

Sonunda kayıkçı da tekne de

Ve bunu şarkılarıyla

Lorelei yaptı gene.

HEINRICH HEINE (1797-1856):

Alman şair, Romantizm ve Realizm akımları arasındaki geçiş döneminde siyasal şiirin öncüsü Heinrich Heine, 13 Aralık 1797'de Düsseldorf'ta doğdu. Yahudi kökenli bir ailenin çocuğu. Bonn ve Göttingen'de Hukuk Öğrenimi gördü. Berlin ve Hamburg'ta yaşadı. Berlin'deki hocalarından biri kendisi gibi Napolyon hayranı olan Hegel'di.1831'den sonra Paris'e göç etti.

Şair olarak ilk çıkışını Gedichte (Şiirler) adlı kitabıyla 1821'de yaptı. Bu kitapta yer alan, Napolyon'a duyduğu hayranlığın bir ifadesi sayılabilecek Zwei Grenadiere (İki Piyade) en beğenilen şiirleri arasındadır. Bu dönemde kuzinleri Amelie ve Therese'ye beslediği tutku daha sonradan Lied türünde yapıt veren klasik müzik bestecileri için önemli bir esin kaynağı haline gelecekti.

En tanınan yapıtı Buch der Lieder (Şarkılar Kitabı) 1827'de yayımlandı. Buradaki şiirler Alman romantik şairlerini her zaman etkilemiş olan Alman halk şiirinden tınılar taşır; bununla birlikte şiirlerindeli ironi onu diğer romantiklerden ayırır. Aynı yıllarda çıktığı yaz yolculuklarındaki izlenimlerini otobiyografik öğeler, toplumsal eleştiri ve edebi tartışmalarla iç içe ördüğü dört ciltlik Reisebilder (Yolculuk Tabloları) düzyazı alanında verdiği ilk ve belki de en önemli ürünüdür.

Heine 17 Şubat 1856'da Paris'te öldü. Eserleri günümüzde Almanya'da hala tartışma yaratan Heine'nin şiiri Rilke, Wilhelm Busch ve Frank Wedekind gibi şairler üzerinde büyük etki bırakmıştır. Kendi yazdıklarının etkisi konusunda da oldukça acı bir gerçekçiliği vardı: "Tasımlarla fare yakalayamazsınız / En ince söz oyunlarınızın üzerinden çevikçe atlayıp geçerler." Heine, adının sık sık birlikte anıldığı Alman romantizmiyle bir aşk/nefret ilişkisi geliştirmişti; yine de bazen yapıtları bu akımın en değerli örnekleri olarak gösterilir.

Kitapları:

Buch der Lieder (Şarkılar Kitabı, 1827)

Neue Gedichte (Yeni Şiirler, 1844)

Romanzero (1851)

En Ağır Acılar Anılırsa

Evinin önünden ben

Sabahları geçerken,

İçime bir sevinç doğar küçüğüm,

Görürsem seni pencerenden.

Koyu kahverengi gözlerinle

Bakarsın bana meraklı:

Kimsin ve neyin eksik,

Hasta adam, sen yabancı?

"Ben bir alman şairiyim,

Ülkesinde tanınmış;

En iyi isimler sayılırsa,

Benim de anılır ismim.

Ve küçüğüm neyim eksikse,

Yoktur bazılarının da Alman ülkesinde;

En ağır acılar anılırsa,

Öylece anılır benimkisi de."

ÂŞIKLAR

Geldi söz meydanına âşıklar

Atışmak üzre;

Ah, garip bir yarıştır bu,

Pek tuhaf bir çekişme!

Hayal, köpükler içinde azgın

Atıdır âşığın;

Sanat, kalkanı,

Kelimeler kılıç elinde.

Halılar serili balkondan

Bakar kibar hanımlar neşeli,

Elinde defne dalı taç

Fakat asıl güzel yok hani.

Başkaları, vuruşan çarpışan

şövalyeler sağlamdır da,

Biz âşıklar çıkarız ortaya

Önceden ağır yaralı.

Ve orda, kalbinin derinlerinden

En iyi, en kanlı şiirler sızan

Kazanır yarışmayı, ve alır

En üstün ödülü en güzel ağızdan.

Çevirmen: Behçet Necatigil

SİLEZYALI DOKUMACILAR

Gözler kupkuru, yaş yok gözlerde bir damla.

Oturmuşlar tezgâhları başına, diş bilerler.

Dokuruz kefenini senin, hey Almanya, Almanya,

dokuruz sana bir yuf, bir yuf daha, bir yuf daha,

dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha!

Yuf o tanrıya, tapındığımız tanrıya,

soğuk kış gecelerinde biz, aç çıplak

yalvardık yakardık, umutlandık, bekledik boşuna,

komadı bizi insan yerine, aldattı bizi, alay etti acımızla.

Dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha!

Yuf o krala, zenginlerin adamına,

halkın yoksulluğuna hiç aldırmayan o krala,

bir de soyar bizi varana dek son kuruşumuza,

kurşunlatır köpekler gibi sokak ortasında bizi.

Dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha!

Yuf o anayurda, bağrımıza bastığımız anayurda,

yalnız alçaklığın, utancın çiçeği yetişir üzerinde,

ve çiçekler soluverir, çiçekler açar açmaz, anide,

solucanlar büyür ve kurtlar, kokuşmuşluğun kucağında.

Dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha!

Dokuruz ha dokuruz, senin sonunu dokuruz, gece gündüz,

inleyen tezgâhlarda mekiklerimiz savrula savrula,

sana kefen dokuruz, ey koca almanya, sana kefen dokuruz,

dokuruz sana bir yuf, bir yuf daha, bir yuf daha,

dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha dokuruz, dokuruz ha!

Çevirenler: A. KADİR, Selâhattin YILDIRIM

ISIRIK FAZLAYDI

Bak o eski rüya geri dönüyor;

Yukarda yıldızlar, mayıs gecesi,

Ölümsüz sevgiye yeminler ettik

Oturup ıhlamur altında hani.

Bağlılık yemini, üstüste yemin,

Konuştuk, öpüştük, güldük seninle,

Tuttun bileğimden ısırdın beni

Verdiğim sözleri tutayım diye.

Ey gözleri duru duru güzelim,

Ey dişleri ak pak, karlardan beyaz,

Yeminler ortama uygundu ama

-Gücenme- ısırık fazlaydı biraz.

Çev: L. Sami AKALIN