Moliere-Hastalık hastası...

1.Oyunun Adı / Adları : Hastalık Hastası

2.Yazıldığı Yıl : 1673

3.Bölümlenmesi : 1. Perde VIII sahne, 2. Perde IX sahne, 3. Perde XIV sahne

4.Başlığın Tam Çevirisi : Le MALADE İMAGİNAİRE

5.Dilimize Çevirenler : İsmail Hamdi DANİŞMEND – Lütfi AY

6.Türkçe Baskıları : Çağdaş Matbaa Limited Şirketi, Mayıs 2000. İnkılap

Kitapevi, 2. Baskı, İstanbul 1993.

7.Konu : Kendini hasta zanneden hastalık hastası bir adamın kendi çıkarından dolayı kızını bir doktorla evlendirme çabası ve karısına olan güveni ve inancı.

9. Dekor : Moliere, diğer oyunlarında olduğu gibi dekora fazla önem vermemiştir. Perde açıldığında Argan odasındadır ve oyun bitimine kadar odasında devam etmektedir.

10. Ortalama Süre : 1 sayfa 2-3 dakika olduğu için yaklaşık 120 dakikadır.

11. Oyunun İlk Oynanışı : 1673’de Palais Royal’de oynanmıştır.

1. Yazıldığı Dönemin Siyasal – Toplumsal Koşulları

Moliere yaşadığı çağ bugüne dek Fransızların en mutlu saydıkları çağdır. Bununla beraber bu parlak çağ o zaman ve çok daha sonlara kadar sanıldığı gibi karanlıklardan çıkmış değildi. Ancak yine bu yüzyılda Fransa Güneş Kral adını alacak kadar başarılı, anlayışlı ve mutlu bir kral ve kurucu devlet adamlarına kavuşmuş; o zamanın en çalışkan sınıfı olan burjuvalık sömürgen aristokratlara inat, büyük Fransız Devrimini hazırlayacak ve sonunda başaracak kadar yükselme yollarını bulmuş, kısacası Fransa o yüzyılda Fransa olmuş, dilini, düşüncesini sonraki devrimlerin sadece geliştireceği sağlam temellere oturtmuştur.

XVII.yy. daha çok düzenleyici, ölçü ve denge bulucu uzlaştırıcı bir çağdır. İşte Moliere böyle mutlu bir çağın adamıdır. Güneş Kral’ın önüne çıkabilmek için Moliere yıllar yılı karanlıklarla savaşmak zorunda kalmıştır.

2. Dönemin Sanatına Egemen Olan Akım : Neoklasik Akım

3. Oyunun Türü :

Karakter Komedyasıdır. Moliere, Hastalık Hastası, Cimri gibi komedyalarında hem bir karakter özelliğini sivriltmiş hem de kahramanlarının temsil ettiği zümreye bu insanların yaşama biçimlerine dolayısıyla toplumun ahlâki yapısına eleştiri getirmiştir.

4. Yazarın Özgeçmişi :

1622 Moliere, Paris’te, rahat, hatta zengince bir evde doğuyor. Babası sarayın halıcıbaşı, tutumlu bir tüccar, anası yine bir halı tüccarının, okuma yazması kıt, iyi giyinmesini sever kızıdır.

1637 Moliere belki dört yıldan beri kendi isteği ve dedesinin desteklemesiyle koleje (şimdiki Louis le Grand lisesine) girmiş bulunuyor. Parlak bir öğrencidir. Beş yıl Latince’ye dayanan bir öğretim gördükten, iki yıl da felsefe okuduktan sonra 1639’da Moliere kolejden çıkıyor. 1640’da Moliere tiyatro oyuncusu Madeleine Bejart’la tanışıyor. 1643 Moliere baba evinden ayrılıp ayrı ev tutuyor. Başlarında Madeleine Bejart olan tiyatro oyuncularıyla düşüp kalkıyor. Ünlü Tiyatro (İllustre Theatre) adıyla kurulan kumpanyaya katılıyor. Bu kumpanyada Madeleine’in kardeşleri, Moliere’in çocukken hocası olmuş Pinel de vardır. 1644’de Ünlü Tiyatro büyük umutlarla açılıyor. Jean Baptiste Poquelin, ilk defa Moliere adını kullanarak kumpanyanın başına geçmiş durumdadır. Daha çok tragedyalarda rol alıyor. 1645’de kumpanya yeniden, ama bağımsızlığını kaybederek işe başlıyor. Alacaklılar Moliere’i her gün biraz daha fazla sıkıştırıyorlar.

Ünlü Tiyatro büsbütün iflas ediyor ve küçülen kumpanyanın taşraya çıkmaktan başka çaresi kalmıyor. Babasının bütün öğütlerine rağmen Moliere yolundan dönmüyor. 1647’de Moliere hayatını yalnız tiyatroya vermeye başlıyor. 1648’de yeniden düzenlenen Ünlü tiyatro 13 yıl sürecek olan taşra gezilerine çıkıyor. İlk durak Nantes’dir. 1659’da Moliere, tiyatrosuyla Paris’e yerleşiyor. İlk başarılar pek parlak olmasa da Moliere eski borçlarını ödemek kaygısına düşecek duruma geliyor.

Moliere’in yazdığı ilk önemli komedya, Gülünç Kibarlar ünlü saray oyuncularının ve birçok saraylıların öfkelerine karşı tutuyor. Moliere’i Paris’te ilk ciddiye aldıran bu oyun oluyor. Ama sonunda Moliere’e kan kusturacak olan düşmanlıklar da bu başarıyla başlıyor. 1669’da Tartuffe’un oynanmasına izin çıkıyor ve halk piyesi büyük bir coşkunlukla karşılıyor. Aynı yıl Moliere, Monsieur de Pourceaugnac’ı, eskiden yazdığı bir oyunu, sahneye koyuyor. İyi para getiriyor. 1671’’de Moliere tiyatro hayatının başından beri iyi ve kötü günlerde dostu kalmış olan Madeleine’i kaybediyor. Ana karısıyla barışıyor, Psyche, Scapin’in Dolapları, Escarbagnas Kontesi oynanıyor.

Kilisenin ve softaların tiyatroya ve Tartuffe yazarına olan hıncı, ölümünde açıkça ortaya çıkıyor. Herkes gibi gömülmesine izin verilmiyor. Karısı kraldan zorla ve gizil gömülmek şartıyla izin koparıyor. Sonradan kemikleri bile mezarından çıkarılıp bir kenara atılıyor. La Fontaine’in kemikleriyle Moliere’inkiler birbirine karışıyor.

5. Yazarın Dünya Görüşü ve Tiyatro Anlayışı :

Moliere çağında Paris’de tiyatro, edebiyatın şahdamarı olmuştu. Fransız düşüncesi sanatla en iyi sahnede kaynaşıyor, özelliklerini en rahatça orada belirtiyordu. Bununla beraber ya tragedyada olduğu gibi yalnız klasik örneklere, sarayın incelmiş kültürüne ve şiire çevrik, yada kaba komedyalarda olduğu gibi halk kaynaklarına, ucuz güldürmelere, tuluata, el, kol ve yüz oyunlarına, gelişigüzel sözlere çevrikti. Moliere sarayla alışverişi olan zengin bir ailenin çocuğuydu, ama sanatı dolayısıyla Fransa’nın köylüsüne varıncaya kadar her çeşit halkıyla da senlibenli olmuştu. Hem Paris’ten taşraya gitmiş, hem taşradan Paris’e gelmiş, her iki dünyanın da sözcüsü olmuştu. Hem yüksek tahsil görmüş, çağının en ileri, en serbest düşünceli aydınlarıyla düşüp kalkmış, hem de bilgisiz, yoksul, kaba konuşmalı yurttaşların insanlık tanıda varmıştı. Kralı da kır bekçisini de güldürmüş, düşündürmüştü. Hem yazar hem oyuncu, hem işveren hem işçi olması dolayısıyla da insanlığın her haline, her kılığına girmişti.

6. Oyunun, Yazarın Öteki Yapıtları İçindeki Yeri :

Moliere, Lulli’nin entrikaları yüzünden sarayda kaybettiği yerini yeniden bulmak umuduyla Hastalık Hastası’nı yazıyor. Bütün zoru tiyatrosunu yaşatmaktır. Dostlarını dinlemeyip hasta hasta sahneye çıkıyor. Yine tiyatrosunu ve iş arkadaşlarını para sıkıntısından kurtarıyor.

Dostu Madeleine’nin ölümünden günü gününe bir yıl sonra Moliere sahneye çıkmazdan önce kendini çok yorgun ve bitkin hissediyor. Yine de oyuna çıkıyor, ama son perdede sendeliyor. Halk farkına varıyor. Moliere işi şakaya vurup güç bela oyunu bitiriyor. Titremeler içinde evine götürülüyor ve öksürükle başlayan bir iç kanama yüzünden yarım saat sonra karısını bile göremeden ölüyor.

7. Oyunun Tiyatro Tarihi İçindeki Yeri ve Etkileri :

Moliere kesin zaferi kazanmak istercesine son kez ve büyük çapta hekimliğine yüklenmek için Hastalık Hastası’nı ortaya çıkarır. Bu kez bir-iki hekimle yetinmez, tıp bilimini dört kişiye temsil ettirir. Bunları Argan’ın özel hekimi Mösyö Argon, özel eczacısı Mösyö Fleurant, Argan’ın kızıyla evlenmek isteyen genç hekim Diafoirus ile babası Mösyö Diafoleus karakterleriyle verir. Özellikle bu kişilerin başlattığı yada geliştirdiği sahneler Fars öğeleriyle bütünüyle yüksek komedya düzeyinde kalmayı başarır.

DRAMATURGİ ÇÖZÜMLEMELERİ

1. Tema :

1.a. Ana Tema: Çıkar

1.b. Yan Tema : Aşk, para, prestij

1.c. Önerme : Kendi çıkarları ve zaaflarını düşünen insanlar, etrafındaki çirkinlikleri görmeyerek ikiyüzlülüklere maruz kalır ve bunu, sevenlerinin yardımıyla anlasa da zaaflarından kurtulamaz.

2. Mesaj: Bireysel zaaflar çıkar ilişkilerini doğursa da sevgiyle bunların üstesinden gelinebilir.

3. Oyunun biçimi : Kapalı biçim. Bir sahnenin bitişi, diğer sahnenin başlangıcıyla neden-sonuç ilişkisi içerisinde bağlantılı verildiği için kapalı biçimdir.

4. Karşıtlıklar : ?

5. Mekan : Argan’ın odası.

6. Atmosfer: Argan hastalık hastası olduğundan ve bunun getirisinde huysuzluğundan, inatçılığından kaynaklanan gergin bir hava yaratılsa da komik öğelerle birleşince komik durum ortaya çıkmıştır. Buda seyirciyle ilintili olduğundan pozitif bir atmosfer yaratmıştır.

7. Kişileştirme:

7.a. Tip : Mösyö Diafoirus, Mösyö Fleurant, Mösyö Purgon, o dönemin doktorları, çok konuşup işini yapmayan, alim gibi davranan tipler olarak sivrilterek verilmiştir.

Beline: Argan’ın ikinci karısı. Üvey ana tiplemesi, genele yayarsak üvey anneler, üvey kızlarına karşı sert ve acımasız, kocasını kullanan tiplerdir.

Toinette: Hizmetçi kız. Komedyalarda uşak ve hizmetçi tiplemeleri efendilerine karşı dolap çeviren tipler olarak verilmiştir.

7.b. Karakter :

Argan : Hastalık hastası. Karakterdir, aksiyona girdiği gibi çıkmaz.

7.c. Eksen karakter / karşı eksen karakter:

Argan: Eksen karakterdir.

Toinette : Karşı eksen karakterdir.

8. Oyun Kişilerinin Yapısal Özellikleri:

2.Kişi Beline

Biyolojik Özellikleri Orta yaşlı bayan

Psikolojik Özelikleri Çıkarcı,Fesat,Riyakar,Paraya zaafı var,Yalaka

Sosyolojik Özellikleri Kültür seviyesi düşük,Zengin biriyle evli,Argan’ın 2.nci karısı

Tavır Özellikleri Yapmacık ve dalkavuk tavırlar sergiler

3.Kişi Angelique

Biyolojik Özellikleri Genç kız,Güzel

Psikolojik Özelikleri Babasına düşkün,İyi huylu,Aşık,Kararlı,Akıllı, Ahlaklı

Sosyolojik Özellikleri Zengin bir adamın kızı,Kültürlü,Müzik eğitimi alıyor

Tavır Özellikleri Babasının kurallarına karşı gelmeyen fakat sevgilisi uğruna manastıra kapanmayı yeğliyor.

4.Kişi Beralde

Biyolojik Özellikleri Yaşlı,Erkek

Psikolojik Özelikleri Kararlı, Zeki,İyi niyetli,Ailesine düşkün

Sosyolojik Özellikleri Kültürlü,Zengin

Tavır Özellikleri Abisinin yanlışını ona göstermek için zekice plan yapıyor

5.Kişi Cleante

Biyolojik Özellikleri Genç,Yakışıklı,Erkek

Psikolojik Özelikleri İyi huylu,Aşık,Akıllı, Cesur

Sosyolojik Özellikleri Kültürlü,Eğitimli,Zengin

Tavır Özellikleri Sevgilisi uğruna her şeyi göze alan

6.Kişi Toinette

Biyolojik Özellikleri 23-24 yaşlarında,kadın

Psikolojik Özelikleri Kurnaz,İyi niyetli,Cesur,Kararlı,Laf ebesi,Fedakar

Sosyolojik Özellikleri Hizmetçi,İyi eğitim almamış

Tavır Özellikleri Doğruluğu yakalamak uğruna her şeyi göze alan bir tavır sergiler

8.d. Konumları ve Yönelişleri:

Argan: Eksen karakterdir. Yönelişi: Karısından vazgeçer, kızını Cleante’e vermeye karar verir.

Toinette: Hizmetçi tipidir. Yönelişi: Ev içerisinde Angelique’ye yardım etmek.

8.e. Oyun Kişisinin Amacı : Argan kızını bir hekimle evlendirip, böylelikle kendi işine de yaramasını sağlamak istiyor.

8.f. Önündeki Engel: Kızının başka birini sevmesi amacını gerçekleştirmesini engeller.

9. Aksiyon Gelişimi :

9.a. İç Aksiyon Gelişimleri: ?

9.b. Dış Aksiyon Gelişimleri : )

10. Olay Dizisi veya Olay Örgüsü :

Argan, hastalık hastası huysuz bir ihtiyardır. Huysuzlukları ve asabiyetiyle evdeki herkese karşı bir egemenlik kurar. İlaçlar, doktorlar ve karısı tek ilgilendikleridir. Karısının çirkin dolaplarını bilmez ve bütün mirasını ona bırakmak için karısı tarafından kandırılmıştır. Kendi çıkarı için, kızını bir hekimle evlendirmek ister, çünkü aileye girecek birey daha çok onun işine yaramalıdır. Kızı ise başkasına aşık olduğundan babasının isteğini kibarca geri çevirir. Babası bu duruma sinirlenir ve manastıra kapatmakla tehdit eder. Bu arada karısı noter işleriyle uğraşmakta ve Argan’a seven eş rolünü sergilemektedir. Karısının gerçek yüzünü bilen kardeşi Beralde ve Toinette Argan’ı kandırıp karısının maskesini düşürmek ve Argan’ın hastalık komplekslerini çürütmek için iyi bir plan hazırlarlar. Önce işe doktorlardan başlarlar. Burada Moliere hekimleri fazlasıyla taşlıyor ve onları sadece iyi Lâtince bilip laf kalabalığı yaparak hastaları etkilemekle suçlar. Beralde, Argan’ın doktorunu evden kovar ve Toinette’yi de hekim kılığına sokup Argan’a dolap çevirirler. Nasıl olsa hastalık hastası bir adam; sahte doktor da olsa hastalıktan ve ilaçtan bahseden herkese inanacak bir kişidir. Doktorları Argan’ın etrafından yok ettikten sonra sıra karısı Beline’dedir. Argan karısının O’nu çok sevdiğini iddia eder ve Beralde ile Toinette de Argan’ı kandırıp ölü numarası yapmaya ikna ederler. Argan karısından ve kendisinden çok emindir fakat karısı O’na hayatının şokunu yaşatmıştır.

Düşündüğünün aksine çok farklı, fetbaz bir tavır sergilemiştir karısı. Karısının hissiyatlarını öğrendikten sonra kızınınkini de öğrenmesine ikna edilir. O’na da ölü numarası yapar ve karısından umduğu tepkiyi kızından görünce bir kez daha çok olur. Bu durumda kızını aşığı ile evlendirmeye, yalnız bir şartla, Cleante’in Hekimlik Fakültesini okuması şartı ile kabul eder. Tabii yine oyunun sonunda, kendisinin de hekim olabileceğini söyleyen Beralde’ye inanır ve komplekslerinin verdiği saflıkla onların peşinden gider.

11. Düğümler:

11.a. İlk Asal Düğüm Noktası : ?

11.b. Son Asal Düğüm Noktası: ?

11.c. Doruk Nokta: ?

11.ç. Rastlantılar / Sürprizler : ?

12. Motifler

13. Kaynakça:

Sevda ŞENER, “Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı”.

komedya tarzının en önemli eserlerinden birinin çözümlemesini eklemişsin çok sağol pithc

birun burda tartısmalara yol acacak cok güzel konular var...:Dtskler...:Ddevamıı gelecekk...