Cadı Halkaları

Önsöz
Yazının konusu "Cadı halkaları" veya "peri halkaları" olarak bilinen doğa harikası mantar kümeleridir. Konuyu Neo Paganizm ve Vika altına açmamın sebebi, adeta büyülü doğal oluşuma verilen adın yanında, doğa ve tarımın cadılıkla doğrudan ilgili olmasıdır.  Toprak üstünde gördüğümüz mantarların, genellikle yer altında "misel" adı verilen ve bitkinin ana gövdesini oluşturan bir ağ vardır. Bu ağ yer altında büyümeye devam ettikçe toprak üstünde, bağ, bostan, bahçe yada ormanlarda her yıl mantar ortaya çıkar. Aşağıda alıntıladığım konuyu mantarcılık üzerine yoğunlaşan bir platformda okuduğumda buraya paylaşmanın faydalı olacağını düşündüm.

...Cadı halkaları, Avrupa’da ve tüm dünyada farklı geleneklerde benzer ve genellikle kötü şeyleri temsil ederler. Yerel inançlarda, genellikle cinlerin, elflerin, perilerin veya cadıların dans edip oyun oynadığı bir yeri sembolize ederler. Kulağa fantastik gelse de çoğu kültür bu halkaları insanlar için tehlikeli yerler olarak görürler. Zira inanca göre bu halkaların içine girip büyülenebilir veya daha bizden bir tabirle çarpılabilirsiniz.

⛤ Anadolu coğrafyasında, oluşan bu cadı halkalarının cinlerin dinlendiği yerler veya cinlerin düğünlerini yaptıkları yerler olduğuna dair hikayeler anlatılmıştır.
⛤ Alman folklorunda uzun bir süredir cadıların toplanıp dans ettiği yeri işaretlediklerine inanılır. Bu sebeple bu yapılara Almanya’da cadı halkası denir.
⛤ Hollanda folklorunda, halkaların Şeytan'ın sütünü çalkaladığı yer olduğu kabul edilir.
⛤ Avusturya'daki inançlar, efsanevi halkaların ejderhalar tarafından yaratıldığını iddia eder.
⛤ İngiliz ve Kelt folklorunda pek çok cadı halkalı mantar hikâyesi vardır. Çoğu hikâye, halkaların elflerin veya perilerin dans ettiği yerler olduğu inancı etrafında toplanır.
⛤ Benzer hikâyeler Fransız ve İskandinav folklorunda da ortaya çıkıyor, ancak cadı halkaları ile ilgili anlatılar sadece Avrupa ile sınırlı değil. Bu halkalarda yaşayan minik ruhların hikâyeleri Filipinler'de dahi anlatılmıştır.

Ancak bu halkaların ardındaki gerçek, cin-peri hikâyelerinden çok uzak. Bu yazıda, bu ilginç fenomenin arkasındaki gerçekleri incelenecektir..

Oluşumu
...Bu mantar halkaları, miselyumun yani yer altındaki misel ağının büyümesinin/yayılmasının belirli bir modelinin sonucudur. Miselyum, mantar olarak bildiğimiz yapıları üreten yeraltı organizmasıdır ve Mantarlar aslında bu organizmanın meyvesidir. Bu durumu anlatabilmek için genellikle bir herhangi bir meyve ağacı örneklenir. Mantarları yediğimiz lezzetli meyveler olarak düşünürsek, miselyum dallarıyla gövdesiyle köküyle meyvesine göre devasa büyüklükteki elma ağacıdır. Miselyum toprağa bir yerden tutunup tek bir nokta olarak başlar ve dairesel bir şekilde toprağın altında büyür. Büyümek için topraktaki besinleri tüketir ve daha fazla besin tüketmek için dışa doğru genişlemeye devam eder. Merkezi başlangıç noktası olan çemberin içindeki besinleri tükettiği için yeni bir besin kaynağı aradıkça daha da genişleyecektir.  Bunun sonucu, sürekli büyüyen bir halka gözlemlenir. Bu dairenin içinde mantar için gerekli besin maddeleri olmadığı için halkanın içine doğru yayılma durumu pek görülmeyecektir. Bu sebeple miselyumun dışa doğru, dairesel bir yönden başka gidecek yeri kalmaz.

Cadı halkaları dediğimiz bu dairesel büyüme fenomeni, toprak tipi ve durumu, topraktaki besin miktarı, yeraltındaki engeller ve kir bileşimi dahil olmak üzere birçok etmene bağlıdır. Bu nedenler her toprakta ortaya çıkmaz. Zemin düzgün, besin maddesi ve engeller bakımından homojen bir şekilde oluşmuş ise oluşma ihtimali artar. Bu durum tam oluşmuş kusursuz halkaları sık sık parklarda bulunan çimenler üzerinde görmenizin bir nedenidir.  Öte yandan; sandığınızdan daha fazla cadı halkası görmüş olma ihtimaliniz var. Ancak cadı halkasının farkına varmamış olabilirsiniz. Zira onları sadece makroskopik olarak mantar ürettikleri zaman gözle farkediyoruz. Aslında yeraltındaki dairesel miselyum her zaman orada ve günden güne büyümeye devam ediyor. Gözle görünür mantar yoksa cadı halkası nasıl oluşur yada anlaşılır derseniz yazıyı okumaya devam edin.
 

Halkaların tanınması
...En belirgin ipucu bir mantar çemberidir, ancak bazen çimlerin yapısı bize bir şeyler anlatır. Dikkatli baktığınızda çimlerin üzerine halka şeklinde koyu yeşil daha gür çimenler veya kuru/ölü otlar görürsünüz. Bu durumun sebebi toprak altındaki miselyumdur ve bu çimen halkalarının gür veya ölü görünmesi, büyüyen miselyumun türüne ve toprağı nasıl etkilediğine bağlıdır.
Koyu/gür halkalar, miselyum organik maddeyi parçalayıp azotu serbest bıraktığında meydana gelir. Çimlerin büyümesi için azota ihtiyacı olduğundan, toprağa mantar tarafından eklenen besinler, çimlerin belirli kısımlarının halka şeklinde daha uzun ve daha koyu olmasına neden olur. Eğer kuru otlardan meydana gelen bir halka görüyorsak mantarların toprağın o bölgesindeki besin maddelerini (büyük ölçüde azot) tükettiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu nedenle, çimlerde ölü veya koyu yeşil kısımlar şeklinde garip bir daire görürseniz, bir gün o çemberin dış çeperinde dairesel bir mantar halkasının oluşma şansı vardır.

...Cadı halkaları "serbest" ve "bağlı" olmak üzere iki farklı sınıflandırmada karşımıza çıkar. Bu terimler, mantarın kendini nasıl beslediği ve halkanın nerede göründüğünden kaynaklanmaktadır.
Serbest halkalar genellikle çayırlarda, tarlalarda veya çimenlerde bulunur. Başka organizmalarla bağlantılı olmadıkları için "özgür" olarak adlandırılırlar. Bu özgür halkalarda ortaya çıkan mantarlar, ölü veya ölmekte olan organik maddelerle beslenen saprotroflardır. Ormanlarda ise genellikle bağlı halkalar ortaya çıkar. Bu halkaları meydana getiren mantarlar, çeşitli ağaçların kökleriyle simbiyotik bir ilişkisi olan, ağacın besin maddelerine ve suya erişimini genişleten ve mantarın ağacın ürettiği şekerlere erişmesini sağlayan organizmalardır. Bu tip mantarlara mikorizal mantarlar denir ve oluşturdukları halkalar ağaca "bağlı" olarak kabul edilir.

⛤ Halkalar bir engelle karşılaşmazlarsa zamanla büyümeye devam edebilirler. Bu sayede yüzlerce metre genişliğinde ve yüzlerce yıllık halkalar oluşabilir. Bu bağlamda şimdiye kadarki en etkileyici halkalardan birisi Fransa'da bulunmuştur. Halkanın 600 metre genişliğinde ve 700 yıldan daha eski olduğu düşünülmektedir.
⛤ Zaman, çevresel faktörler, hayvan dışkıları ve birincil halka yeterince geniş olduğunda halkanın merkezindeki besinler yenilenebilir. Bu burum birincinin içinde büyüyen ikinci bir halkaya hatta başka tür mantarın meydana getirdiği bir halkaya neden olabilir.
⛤ Topraktaki besin maddelerinin miktarı, fiziki engellerin olup olmaması gibi durumlara bağlı olarak, bir halka yılda 7 ila 40 cm arasında genişleyebilir.
 

Her mantar Halka oluşturabilir mi?
...Hemen hemen her tür makro mantar teorik olarak bir cadı halkası oluşturabilir, ancak genellikle 60 kadar türün bu kalıbı oluşturduğu kabul edilir.

...En iyi bilinen cadı halkalı mantar Mıhbaşı mantarıdır ( Marasmius oreades ). Bu yenilebilir tür, çimenlerin gür ve daha yeşil olmasına neden olur ve cadı halkalarında meyve vermesiyle ünlüdür. Aslında bu mantarı tanıyanlar için bu bilgi aynı zamanda mantar arama bilgisidir. Mıhbaşı mantarları ebat olarak ufak olduğundan çimenler arasında gizlenirler. Bu mantarı ararken arazide otların daha gür ve koyu renk olduğu alanlara bakmanız mantarla karşılaşma olasılığınızı yükseltecektir.
 

Tanıyabileceğiniz diğer bazı Halka oluşturan türler şunlardır:
• Amanita muscaria (Sinek Mantarı)
• Amanita phalloides (Köy Göçüren Mantarı)
• Chlorophyllum molybdites (Zehirli Şemsiye Mantarı)
• Lepista nuda (Mor cincile)
• Clitocybe nebularis (Dumanlı mantar)

 

 

Alıntı.

Not: hunharca arakladım artık volkan bey k.bakmasın. herşey eğitim için
Not2: düzenlenmiş olabilir.

 

Selam, harika bir yazı 🍄Teşekkür ederim.