Halüsinasyon - İllizyon

Sanrı (Halüsinasyon)

Algı aldanmaları ile ilgili olarak sanrılara da değinilebilir. Ancak bunlar gerçek algı aldanmaları olmayıp, tamamıyla zihnin icadı olan imgelerdir. Çünkü bunlar çevreden hiçbir duyum alınmaksızın meydana gelir.

Örneğin: Susuzluktan baygın düşen bir kimse dışarıdan hiçbir etki gelmediği halde, ayağının dibinde bir derenin akmakta olduğunu görebilir. Çok yüksek ateşte sayıklamakta olan bir kimse, mevcut olmayan sesleri işittiğini, şekiller gördüğünü gördüğünü söyler. Ahlaka aykırı eğilim ve davranışları üzerinde düşünmeye cesaret edemeyen, bunlardan dolayı vicdan azabı çeken bir kimse, bunları baskı altına alıp unutabilir. Ama bazı nadir hallerde işlediği günahlar dıştan gelen sesler halinde onu rahatsız edebilir. Shakespeare'in Macbeth eserinde Lady Macbeth'in cinayet işledikten sonra elinde hiçbir leke olmadığı halde kan rengi görmesi ve elini ne kadar yıkasa bunu çıkaramaması sanrıya bir örnek olarak gösterilebilir.

Yanılsama (İllüzyon)

Zihinde duyumların yanlış olarak yorumlanmasına yanılsama denir. Yansılmalar, bazen duyu organlarının özelliğinden ileri gelebilir. Yarım dakika kadar kırmızı bir şekle baktıktan sonra gözler kapatılacak olursa, aynı şekli mavimsi yeşil olarak bütünleyici renkte bir süre görmeye devam ederiz. Gözler açılıp nötr renkli bir duvara bakılacak olursa, bu şekil bakılan yerde de görülür. Bu olayın her hangi bir cisimden gelen ışınların ağsı tabakada meydana getirdiği değişikliğin yok oluncaya kadar devam etmesinden oluştuğu ileri sürülmektedir. Buna olumsuz ardimge denir. bunlar devamlı bütünleyici renklerden meydana gelir.

Birde olumlu ardimgeler vardır. çok kısa süreli olduğu için bunların farkına zor varılır. Her hangi bir ışıklı cisime baktıktan sonra, gözler kapatılacak olursa, bunun hayali kısa süre daha görülür. Yanan bir elektrik ampulüne bakıp gözleri kapatmak yoluyla bunu denemek mümkün. Olumlu ardimgeler, süreklilik kanununun da etkisiyle sinema seyrederken perdeye aksettirilen resimleri hareket halinde görülmesini sağlar. Bir saniye içinde perdeye yansıtılan en az 20 resim hareket illüzyonunu meydana getirir.

Fizyolojik nedenlerden başka yanılsamaların fiziksel nedenleri de vardır. Görsel yanılsamaların bir çoğunu, fizik bilimi, ışık titreşimlerinin özellikleri olarak açıklayabilir.

Örneğin: Aynada görülen hayalimiz bir yanılsamadır. Bu, bedenimizden çıkan ışınların ayna yüzeyinde yansıyıp gözümdeki ağsı tabakası yoluyla kendi kendimize görmemizle açıklanır. suya batmış bir değneğin suya batış noktasından bükük ve su içindeki kısmın olduğundan kısa görülmesi de gene ışınların değişik ortamlarda yön değiştirmesi ile açıklanır. Renk zıtlıklarından ve geometrik illüzyonlar gibi fiziksel faktörlerden giyimde, ev döşemede, iç ve dış mimarlıkta yararlanılmaktadır. Bağzı lokanta ve ve mağazalar da küçük salonların geniş görünmesi için, bir duvarın ayna ile kaplatıldığı veya resimle derinlik verilmeye çalışıldığı görülür. Bu türlü aldanmaları günlük yaşantılarımızda sık sık görürüz. Bunların bazıları o kadar sık meydana gelir ki artık bunlara önem vermez oluruz.