Google’ın Öne Çıkardığı Manyetizma Kaşifi

Hans Christian Ørsted

O, Darwin ve Newton kadar popüler değildi, fakat, bugün kullandığımız birçok ileri teknoloji aygıtının geliştirilmesine öncülük etti.

Danimarkalı profesör, fizikçi ve kimyager Hans Christian Ørsted, 1820 yılında ilk defa elektriğin manyetik alan oluşturduğunu ve bu manyetiğin pusula iğnesini saptırabildiğini keşfetti. Bu bir hayli basit görünen buluş, elektrik ile manyetizmanın ilk bağlantısı olarak kabul edildi.

Ayrı kuvvetler olarak bilinen elektrik ve manyetizma, aslında binlerce yıldır birbiriyle ilişki içerisindeydi. Örneğin, Antik Yunanlılar, kullandıkları mıknatıs taşı olarak bilinen manyetik kayalar ile “Elektra” dedikleri kehribarı (amber) birbirlerine sürttüklerinde statik elektrik oluşturduğunu ve bunun da buğday samanini çektiğini fark ettiler.

Fakat elektrik ve manyetiklerin bağlantısını Hans Christian Ørsted’in buluşuna kadar hiç kimse bilimsel olarak belgelememişti. Ørsted'in gözlemleri, elektromanyetik tümevarımın keşfine zemin hazırladı; öyle ki bugün, değişen manyetik alanın bir elektrik akımı ve aynı zamanda tersine bir elektrik akım oluşturduğu bilinmektedir.

Hans Christian Ørsted, 1819’da, bir derste Volta piliyle deney yaparken elektrik devresinin açılma ve kapanması ile yakında bulunan pusulanın iğnesinin saptığını görerek araştırmasını bu yönde geliştirdi. Bir mıknatısın yanındaki telin içinden akım geçirildiğinde mıknatısın teli hareket ettirdiğini gözlemledi. Böylece elektrik ile manyetizma arasındaki ilişki kanıtlanmış oldu.

Bir telin içinden akım geçirildiğinde elektrik akımının telin çevresinde bir manyetik alan oluşturduğu anlaşıldı. Oersted'in yaptığı deneylerin sonuçlarının 1820 yılında yayınlanması, bilim dünyasında büyük yankılar yarattı.

Immanuel Kant'ın düşüncelerinden etkilenen Hans Christian Ørsted, Elektromanyetizma olarak bilinen kavramı, elektrik ile manyetizma arasındaki ilişkiyi bulmasıyla ün kazandı.

Hans Christian Ørsted 1851 yılında öldü. 1936 yılındaki Danimarka 100 kronları üzerinde Ørsted’in resmi bulunmaktadır. Bugün, Kopenhag Üniversitesi'ndeki Kimya ve Matematik Bilimleri Bölümü “The H.C. Ørsted Institute” olarak anılmaktadır.

Günümüzde Ørsted’in izleri, sağlık taraması için kullanılan son teknoloji cihazlarından otomobillerde kullanılan teorik görünmez aygıtlara kadar görülebilmektedir. Örneğin, bir MRI makinesi yüksek seviyede manyetik alan içerir ve bunu oluşturabilmek için gereken şey, elektrik çekebileceğiniz bir kablodur.

14 Ağustos 1777, Ørsted’in doğumgünü olmakla birlikte, google , ismi pek bilinmeyen bu bilim insanına atıfta bulunarak anasayfasında meşhur çizimlerinden birine yer vermişti..

alıntıdır