Sabahattin Kudret Aksal

Türk ozanı ve yazarı (İstanbul, 1920).

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitiren (1943) Sabahattin Kudret Aksal, İstanbul'da çeşitli öğretim kurumlarında felsefe öğretmenliği, Çahşma Bakanlığı'nda iş müfettişliği (1949), İstanbul Belediyesi müfettişliği (1951), ' Belediye Konservatuvan (1959) ve Şehir Tiyatroları müdürlüğü (1961) gibi görevlerde bulundu. 1977'de emekli oldu.

Şiir anlayışı

İlk şiiri Varlık dergisinde (1 Ağustos 1938) yayımlanan Sabahattin Kudret Aksal, öykü (1940) ve tiyatro (1948) dalında da yapıtlar ortaya koymuştur.

İlk şiirlerinde özellikle Orhan Veli ve Cahit Sıtkı Tarancı' nm etkileri görülür. Günlük yaşamdan verdiği kesitlerle yaşamı şiire geçirmeye çahşan ozan, kendi "kaygılarını","yüreğindeki tatsızlıkları" anlatır; çevredeki insanların acıklı durumunu dile getirir.

Yaşamı "sürgit yanlış" sayan, bu yüzden şiirini yalnızlık, sakin yaşama, gemiye binip düşsel bir evrene gitme gibi konular çevresinde geliştiren Sabahattin Kudret Aksal, bir konuşmasında "Şiir ne yargılar ne de açıklar.

Sadece bir izdüşümü saptar, okura o izdüşümünü vermek ister (...) İçerik yükümüzse, kimi kez yalnızlığımızdır. Bilinçaltımız her zaman için şaşmaz biçimde yalnızlığımızdır.

Bence, şiirde sağlanması gereken şey yalnızlığımıza okurun ortak edilmesidir." demiştir. Nitekim, pek çok şiirinde yer alan gece kavramı "yalnızlık, teklik, can sıkıntısı "nı, güneş kavramı da "mutluluğu" simgeler.

Zaman, Aksal'a göre geçmiş ile gelecek arasında sürekli bir akıştır;

insan bu akışta "yaşayıp ölmekle tutsaktır". Bu yüzden ozan, gizemciliğe (mistisizme) yönelir; evreni ve doğayı bu bilinçle yorumlamaya.sonsuzluk ile doğayı özdeşleştirmeye çalışır.

Simgeye pek yaslanmayan, ama yalın imgeleri ustaca yaratan Aksal, "şiirde aradığı başhca ölçütlerden birinin ezgisel bir aydınlık" olduğunu açıkça belirtmiş, şiirde dilin kullanımıyla sağladığı etkileyici anlatımı, öykü ve oyunlarında da sağlamaya çalışmıştır:

"Şiir düzyazımsal da olabildiğine göre, neden bir öykü şiirin ta kendisi olmasın, şiire

çokyakmolmasın!".

Öykülerinde de, kişisel yaşantılardaki küçük mutlulukları, yaşama sevincini, gözlem ve ayrıntı zenginliği içinde tasarlanmış bir düşsel yaşama temel yapmaya çalıştığı görülür.

OYUN ŞİİRDEN AYRILMAZ

Oyunu şiirden ayıramadığım, oyunun da bir izdüşümü olduğunu söyleyen Aksal, oyunlarından Şakacı'dabir iş gezisinde ailesine öldüğü haberini ileten şakacı bir babanın, aile bireyleri üstünde yarattığı olumsuz etki sonucunda aile dışına itilmesini,

Tersine Dönen Şemsiye' de evli bir ozan ile bir genç kız arasındaki farklı biçimde değerlendirilen gönül serüvenini, Kahvede Şenlik Var'da, soyut bir çevrede soğukkanlı bir pazarlık konusu olan evliliği, Kral Üşümesi'ndeyse, "üşüme" simgesini kullanarak, halkıyla ilişki kuramayan bir kralın ruhsal bunalımını anlatmıştır.

"Düşüncenin geliştirilmesi, saptanması" diye tanımladığı deneme ve eleştiri türündeki yazıları, Geçmişle Gelecek (1978) adlı kitabında toplanmıştır.

BAŞLICA YAPITLARI

Şiir: Şarkılı Kahve (1944);

Gün Işığı (1953); Duru Gök (1958);

Bir Sabah Uyanmak (Sarkılı Kahve ve Gün Işığı bir arada, 1962);

Elinle (1962);

Eşik (1970); Çizgi (1976);

Şiirler (şiirlerinin büyük bir bölümü, 1979; 1980 Yeditepe Şiir Armağanı).

Öykü: Gazoz Ağacı (1954; 1955 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı Haldun Taner'in On İkiye Bir Var adh öykü kitabıyla paylaştı);

Yaralı Hayvan (1956; 1957 Türk Dil Kurumu Sanat Ödülü).

Oyun: Evin Üstündeki Bulut (oynanışı: 1948);

Şakacı (oynanışı; 1950; basılışı: 1950);

Bir Odada Üç Ayna (1956);

Tersine Dönen Şemsiye (oynanışı: 1958; basılışı: 1958);

Kahvede Şenlik Var (oynanışı: 1965; basılışı: 1966; 1966 Ankara Sanat Severler Derneği En İyi Oyun Yazan Ödülü;

1981 Avni DilligilEn İyi Oyun Yazan Ödülü);

Kral Üşümesi (oynanışı: 1969; basılışı: 1970);

Bay Hiç ve Sonsuzluk Kitabevi (oynanışı: 1981; basılışı:1981);

Önemli Adam (oynanışı: 1983; basılışı: 1983).

Deneme: Geçmişle Gelecek [1979

Kaynak