Gorgias ve Hiç

Gorgias Sophistlerin üstadlarındandır. Empedokles’in tedrisatından geçmiş ancak fikirleriyle başkalaşmıştır.

Şüpheyi ileriye taşımış bizzat varlık’ı sorgulamıştır.

Büyük bir hatip rhetorik ustasıydı.

Üç temel mantık savıyla olayı çözer:

1- Bir şey yoktur.

2- Olsaydı da biz bunu bilemezdik.

3- Bilseydik bile başkalarına anlatamazdık.

Bu üç önermeyi açar iyice.

Der ki ;

Bir şey yoktur,

Neden çünkü, eğer olsaydı bu ya olmuş ya da öncesiz bir şey olurdu, bu şey ne varolandan olabilir ne de varolmayandan olabilir.Öncesiz olamaz yoksa sonsuz olurdu.Sonsuz olansa hiçbir yerde yok.Ne kendisinde,ne başka bir yerde ne de hiçbir yerde olamaz o neden bir şey yoktur.

Bir şey olsaydı da bilemezdik,

Çünkü varolanın bilgisi olsaydı , varolan düşünülmüş olan olurdu.

Varolmayan da düşünülemez zaten, o zaman da yanılma olmazdı.Birisi saçma sapan bir şey söylese bile..

Bilseydik de başkalarına bildiremezdik,

Çünkü bildirme sözlerle olur, sözler ise varolandan başka bir şeydir, Bir başkasına bir renk tasarımını nasıl bildirebiliriz? Birbirinden başka olan iki kişide aynı tasarım olamaz.

Bu çıkışıyla Gorgias bilmenin şüphesinden çıkıp imkansızlığına kaymıştır. Tabiri caizse Hiçci olmuştur. Kimbilir belki de fenafillah olmuştur.

Gorgias da diğer Sophistler gibi relativite ve rhetorik ile çalışmış. Kelimelere, sözcüklere değer vermiştir.Söylevin heyecan uyandırma , duygulanım üzerine çalışmış, duygulanımları sınıflandırmış. En önemli dördünü sevinç, acı, cesaret ve korku olarak tanımlamış.

Şairene üslübu ve söz söyleme hüneri son derece üstün bir adammış bu zat. Platon bunlara kıl olsa bile bu noktada övüyor.

Peki neden Gorgias ve diğer Sophistler söz söyleme sanatını bu kadar seviyor ve önemsiyor ?

Çünkü adamlar gerçeklik denen şeye inanmıyor ve aslında bunun bir kurgu ve söz söyleme sanatı olduğunu inanıyorlar. Yani gerçek asla bilinemez lakin insanlar bir şekilde gerçeğe ikna edilir diyorlar. O yüzden söz söylemeyi bir büyü olarak görüyorlar.

Yasalara da inanmıyor ve doğal yasalar ve insan yapımı yasalar olarak ayrımı görüyorlar.

Tam da burada Sophistlerin bazı yalanları deşici ve tezgah devirici özellikleri ortaya çıkıyor. O yüzden sevilmediler.

İlerleyen zamanlarda anarşizme hatta faşizme kayan sophistler de çıkmıştır.

Muhammet Fatih Aksu