Yeşil ve Mitoloji

Konu başlığı ne alaka demeyin, yazıyı okuduğunuz zaman ne kadar alakalı olduğunu göreceksiniz. Bilinen ilk örnekleri eski Roma dönemine dayanan ve Yeşil Adam olarak adlandırılan meşhur bir “erkek yüzü” tasviri vardır. Bu tasvirin bilinen en meşhur örneği, M.Ö. 4. Yüzyıl’da inşa edilmiş Rajastan’daki (Hindistan) Cayna tapınağındadır. Yeşil Adam olan bu tasvirin mitoloji ve dinler tarihinde bir çok örneğine rastlanmaktadır. Yukarıdaki tasvirde görüldüğü üzere, Yeşil Adam bir bitki-tanrı tasvirini andırmaktadır. Özellikle bu tasvir Batı Avrupa’da çok yaygın kullanılan ve Hristiyanlık öncesi Pagan dinlerine ait olduğu varsayılan bir tasvirdir. Kökeni henüz tam olarak bilinmese de bir çok araştırmacı tarafından bir doğa tanrısı tasviri olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bu tasvir yine kendinden önceki ve sonraki bir çok tanrı tasviri ve semavi dinlerdeki bazı önemli kişiliklerle bağdaştırılmaktadır. Daha sonra bu tasvirin benzerlerine Sümer kültüründe de rastlanması ve bu tasvirlerin çoban tanrısı Dumuzi’ye ait olduğunun anlaşılması ile araştırmacılar bu yönde çalışmaya devam ettiler. Bilindiği üzere Dumuzi ve eşi İnanna kendilerinden sonraki bir çok mitolojiye de ilham kaynağı olmuştur. Akadlarda Tammuz-İştar, Anadolu’da Attis-Kibele, Yunan mitolojisindeki Adonis-Afrodit gibi birçok tanrı ve tanrıçanın Sümer mitolojisi kökenli olduğu düşünülmektedir. Yine Yunan mitolojisinde asma yapraklarına sarılı olarak tasvir edilen diğer bir tanrı da Dionysos’tur.

Anadolu’da ise bu heykelin görülen ilk örnekleri Roma dönemine ait ve yine Yunan mitolojisi kökenli bir titan olan Okeanos’tur. Bu tasvir İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde de sergilenmektedir. Bahsettiğimiz bütün tasvirlerde erkek karakter kullanılmış ve hepsinde çeşitli bitki yaprakları ile süslemeler yapılmıştır. Aynı örneklere Kelt, Mısır ve Maya-Aztek mitolojilerinde de rastlanmaktadır.

İlahi dinlerde ise Yeşil Adam’ın ilk tasviri 14. Yy yuvarlak masa şövalyelerinden birisi olan Sir Gawain’in karşısına çıkan Yeşil Şovalye karakteri ile gündeme gelir. Sir Gawain’in balta darbesi ile kafası kopan bu teni, saçları yeşil olan şövalye bir yıl sonra tekrar Sir Gawain’in karşısına çıkar. Yeşil Adam fenomeni aynı şekilde Robin Hood karakteri içinde kullanılır. Ayrıca bu tasvir Tapınak Şövalyeleri tarafından da sıklıkla kullanılmış hatta kimi hayalperest yazarlar tarafından Baphomet ile eşdeğer tutulmaya çalışılmıştır. Hristiyan mitolojisinde dini bir karakter olarak ilk yer alması ise Saint George karakteri ile gerçekleşir. Hristiyanlar’ın Jurjis öyküsünde Saint George ile ilgili şu satırlara yer verilmiştir;

“Açlıktan ölüme mahkûm edilince, Saint George, kuru bir tahta parçasını yeşertir, üzerini meyve ve sebzelerle donatır; öyle ki etraftaki masa ve sandalyeler bile yapraklarla bezenip meyve verirler.”

Bizans ve Sanat tarihçisi Semavi Eyice Hızır’ın Saint George’un İslamileştirilmiş biçimi olduğunu söyler. Arapça Hadır (Hidr, Hizr, Hizar,)kelimesi Hızır’ın kökenini oluşturur ki bu kelimenin anlamı da “Yeşil”dir. Arapçada el-Ahdar, yeşilliği çok olan yer demektir. Bu nedenle Hızır’ın namaz kıldığı ya da oturduğu yerin hemen yeşerdiğine inanılır.

Daha bir çok mitoloji de “yeşil”in izlerine rastlanır. Kısacası yeşil mitolojinin büyük bir gizemidir.

Güzel bir yazı. Metni okuyunca aklıma doğal taşlar geldi.

Yeşim taşının da rengi yeşildir ve Çin Halk Cumhuriyeti'nde çok önemli bir yere sahiptir.

Çinliler derler ki: "Altın değerlidir, fakat Yeşim paha biçilemez!" Yaşam ve ölüm esnasında kişiye rehberlik ettiğine inanılmıştır.

Çinliler, Yeşim Taşını gökyüzünün ve yerkürenin özlerini içeren ve insan ile tanrılar arasında köprü rolü oynayan bir aracı olarak görür.

Yeşim’e, Cennet Taşı adı da verilmiştir. Zira, taşıyana mutluluk aktaracağına inanılmıştır.

Türk Şamanizmi'nde ki YA DA Taşının da Yeşim Taşı olduğuna inanılır ve onun da rengi yeşildir.

Türk Şamanizmi'nde en yaygın geleneklerden biri yağmur, dolu yağdırma ve fırtına çıkarma yahut bunları durdurma kuvvetine sahip bir taşın bulunduğuna ve bu taşın Türklerin atalarından miras kaldığına inanılır. Çeşitli efsanelere göre Türklerin elinde bulunan bu taş kutsaldır.

Aynı zamanda Güney ve Batı Afrika'da çıkarılan Malahit (Malakit) Taşının da rengi yeşildir. Halk kültüründe çok önemli bir yere sahiptir.

Yeşim Taşı

Malakit Taşı