Mitologya Yazarları

Mitologya kitaplarının çoğu, kaynak olarak Augustus zamanında yaşamış olan Latin şair Ovidius'u alır. Bu bakımdan kimse onunla boy ölçüşemez; ama bu kitapta pek yararlanmamaya çalıştım ondan. Hesiodos, Pindaros ve tragedya yazarları için birer gerçek olan öyküleri o yalan, saçma olarak ele alır; çoğu kere duyguludur, söylev çeker gibi anlatır. Yunanlılarda o duygululuğa, o söylev havasına pek rastlanmaz.

Mitologtayla ilgilenmiş yazarların listesi uzun değildir. Listenin başında İliada'sı ve Odysseia'sıyla Homeros vardır tabii.

İkinci yazar, İsa'dan önce 9. ya da 8. yüzyılda yaşamış yoksul bir çiftçidir. Hesiodos adlı bu çiftçinin şiirlerinden biri; Theogonia, bütün bütüne mitologyayla ilgilidir, evrenin tanrıların nasıl yaratıldıklarını anlatır.

Hesiodos'tan sonraki kaynak, çeşitli tanrılar için yazılmış şiirleri olan Hymnos'lardır. Bazı araştırmacılara bakılırsa, 8. yüzyılla 4. yüzyıl arasında yazılmışlardır. Sayıları 33'ü bulmaktadır.

Yunanlıların en büyük şairlerinden Pindaros, 6. yüzyılın sonlarında yaşamıştır. Şenlikleri, spor oyunlarını anlatan şiirlerinde hep mitologyadan söz açılır.

Üç tragedya yazarının en yaşlısı Aiskhlos, Pindaros'un çağdaşıydı. Sophokles ile Euripides daha gençti. Aiskhylos'un İranlılar adlı oyunu bir yana bırakılırsa, üçünün de bütün eserlerinin konuları mitologyadan alınmıştır.

Bu arada üç kişinin adını da anmak gerekiyor: 5. yüzyılın sonlarıyla 4. yüzyılın başlarında yaşamış olan komedya yazarı Aristophanes; Euripides'in çağdaşı, İlk Avrupa tarihçisi Herodotos; büyük düşünür Eflatun.

İsa'dan önce 3. yüzyılda Yunan edebiyatının merkezi İskenderiye olmuştu. Bu yüzden İskenderiyeli şairler diye anılan Theokritos, Bion, Moskhos ve Rodos'lu Apollonios, mitologya ilgiler kurmuşlardır.

İsa'dan sonra 2. yüzyılda yaşamış olan Latin yazar Apuleius ile Yunanlı Lukianos'un mitologya bakımından önemleri büyüktür. Eros ile Psykhe öyküsü yalnız Apuleius'un eserinde anlatılmıştır.

Ne zaman yaşadığı kesin olarak bilinmeyen Yunanlı Apollodoros da, Ovidius gibi, zengin bir kaynaktır. Anlatımının kuruluğu bakımından Ovidius'dan ayrılır.

Bir başka Yunanlı Pausanias, gezip gördüğü yerlerle ilgili mitologya öykülerini İsa'dan sonra 2. yüzyılda büyük bir ciddiyetle yazmıştır.

Romalı yazarlar içinde en başta geleni Vergilius'tur. Çağdaşı Ovidius gibi, o da aynı mythos'lara inanmazdı; ama mitologya kahramanlarında insancıl yanlar bulmuş, yazdıklarında onların bu özelliklerini belirtmiştir.

Romalı öteki şairlerin, mitologya açısından ele alınınca önemli olmadıları görülür. Onlar için mitologya öyküleri sadece birer gölgedir sanki. Yunan mitologyasını öğrenmek için zaten Romalılara değil, yazdıklarının her kelimesine inanan Yunanlılara başvurmak gerekir.

Kaynak: Edith Hamilton - Mitologya